یکی از باورهای رایجی که وجود دارد این است که موی گربه باعث نازایی شده و به طور کلی گربه برای فرد باردار ضرر دارد. این موضوع، به یکی از دغدغههای مهم خانوادههای دارای گربهای که قصد بارداری دارند و یا باردار هستند، تبدیل شده است.
ما منکر بیماریهای مشترک میان انسان و حیوانات نیستیم؛ اما طرح چنین سوالاتی هیچ پایه علمی ندارد. نازایی با موی گربه میتواند برداشت اشتباهی از بیماری توکسوپلاسموز باشد. بیماری که تحت شرایط بسیار نادری از طریق مدفوع گربه منتقل میشود و میتواند برای زنان باردار خطرناک باشد. در این مقاله با ما همراه باشید تا ریشه این شایعه را پیدا کنیم.
معرفی انگل Toxoplasma gondii
دررابطه با نگهداری گربه گاهی شاهد تصورات اشتباهی هستیم. تصوراتی که باعث میشود خیلی از افراد از نگهداری این حیوان خودداری کنند. شاید شما نیز شنیده باشید که گربه میتواند باعث نازایی یا حتی کوری انسان شود. ریشه همه این شایعات در انگلی به نام Toxoplasma gondii خلاصه میشود. انگلی که میتواند در بدن گربهها وجود داشته باشد و باعث مشکلات گوارشی یا علایم عصبی شود. وجود انگل توكسوپلاسما گوندي در گربهها اگرچه شایع نیست؛ اما بیماری نادری هم نمیتواند باشد. در ادامه ببینیم چرا چنین شایعاتی دررابطهبا این انگل مطرح شده است.
انگل توکسوپلاسما از چه راهی منتقل میشود؟
یکی از راههای انتقال این انگل به بدن انسان، تماس با مدفوع گربههای آلوده است. اما این تنها راه انتقال این انگل نیست. توکسوپلاسما میتواند از طریق هر کدام از روشهای زیر منتقل شود:
از طریق دهان
- مصرف گوشتهای خام یا گوشتی که به خوبی پخته نشده باشد، به خصوص گوشت خوک و بره
- تماس با اشیایی مثل چاقو یا ظروفی که به گوشت آلوده برخورد کردهاند
- مصرف میوه و سبزیجات نشسته
- تماس با مدفوع گربه آلوده
- تماس با ظرف خاک یا لوازم گربه که آغشته به مدفوع آلوده است
- مصرف شیر و لبنیات غیر پاستوریزه به خصوص شیر بز
- مصرف آب آلوده و تصفیه نشده
- مصرف غذاهای دریایی خام
از طریق انتقال خون
- با انتقال خون آلوده از بیمار به فرد سالم که البته به ندرت رخ میدهد.
انتقال مادرزادی
- این مورد بیشتر در انسان شایع است اما در گربهها نیز دیده میشود که البته خیلی رایج نیست.
راه انتقال عفونت از طریق مدفوع گربه
برای انکه بدانیم چطور گربه میتواند این انگل را به ما منتقل کند باید به این موارد دقت داشته باشیم. در ابتدا فرض میکنیم گربهاي داريم كه به توکسوپلاسموز مبتلا شده است. حال نکته مهم این است که انگل توكسوپلاسموز فقط در يك بازه زماني دو هفتهاي از طريق مدفوع حیوان دفع میشود. مدفوع آلوده به انگل باید به مدت 48 ساعت نیز در خاک باقی مانده باشد تا حالت عفونی پیدا کند. با این حساب اینکه ما مدفوع حیوان را تا دو روز از خاک گربه تمیز نکنیم معمولا اتفاق نادری خواهد بود.
حال اگر خانمی باردار که تاکنون سابقه توکسوپلاسموز هم نداشته است، به این مدفوع آلوده دست بزند و در اتفاقی باز هم نادر دست خود را به دهان خود ببرد، در این شرایط ممکن است این تماس باعث سقط جنین شود نه نازایی در آنها! بنابراین با توجه به تمام اگرهایی که به آنها اشاره کردیم ریسک ابتلا به این انگل از طریق گربه بسیار پایین است. رعایت بهداشت در نگهداری حیوانات خانگی همیشه ضروری است اما به شایعات اینچنینی نباید توجه نکنیم.
عفونت Toxoplasma gondii با چه علایمی همراه است؟
افرادی که به این انگل آلوده میشوند، ممکن است علایم خاصی نداشته باشند؛ اما در برخی از موارد میتوان شاهد نشانههای زیر بود:
- ضعف عمومی و کاهش وزن
- گلودرد
- افزایش دمای بدن
- تورم و التهاب لثه
- تورم گرههای لنفاوی
- علائم سیستم عصبی مانند سردرد، درد عضلانی و مفصلی
در بسیاری از مواقع عفونت توکسوپلاسموز اگر خفیف باشد خودبهخود بهبود مییابد و نیازی به درمان خاص ندارد؛ اما در برخی از افراد، مانند زنان باردار یا بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به درمان پزشکی نیاز است. در صورت بروز علایم مشکوک بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
راه تشخیص بیماری توکسوپلاسموز
ازآنجاییکه علایم عفونت توکسوپلاسموز با خیلی از بیماریهای عفونی دیگر مشابه است، تشخیص قطعی این بیماری تنها از طریق آزمایش خون امکانپذیر است. همانطور که در قسمتهای قبلی مقاله اشاره کردیم عفونت توکسوپلاسموز برای زنان باردار میتواند خطرناک باشد، به همین خاطر اگر زن بارداری مشکوک به عفونت توکسوپلاسموز باشد، با انجام سونوگرافی و آزمایشهای ژنتیکی سلامت جنین هم بررسی میشود.
عوارض ابتلا به بیماری توکسوپلاسموز چیست؟
عوارض آلودهشدن به انگل توکسوپلاسموز بیشتر در افرادی با شرایط خاص دیده میشود. در حالت کلی ابتلا به این بیماری میتواند باعث اختلال در سیستم بینایی، شنوایی، تنفسی و گردش خون انسان شود. در کودکان نیز شدت عوارض بیشتر خواهد بود و گاهی باعث ناتوانی ذهنی در آنها میشود.
نازایی یا حساسیت به موی گربه؟
هر روز مواد خارجی وارد دهان، چشم و مجاری تنفسی ما میشود؛ اما سیستم پاکسازی و دفاعی بدن به روشهای مختلفی این ذرههای آلوده را از بین میبرد. موهای گربه نیز میتواند یکی از همین موارد باشد که توسط سیستم دفاعی بدن نابود میشود. بااینحال ممکن است کسی به موهای گربه حساسیت داشته باشد. علایمی مانند خارش بینی، عطسه، آبریزش چشم در این شرایط برای فرد رخ میدهد؛ بنابراین در مورد این شایعه که موی گربهها باعث نازایی میشود هیچ نظر علمی داده نشده است و نباید به طرح چنین شایعاتی دامن زد. متأسفانه گاهی دوست داریم در شرایط خاص زندگی خود به دنبال مقصر بگردیم و موضوع نازایی با موی گربه نیز میتواند به همین دلیل باشد.گ
آیا مدفوع گربه مبتلا به توکسوپلاسموز همیشه حاوی این انگل است؟
مدفوع گربه در ابتدا حاوی هیچ گونه مواد عفونی نیست. حدود یک تا پنج روز طول میکشد تا مدفوع به حالت عفونی درآید و باعث انتقال بیماری شود. در نتیجه میتوان گفت یکی از راههای موثر برای جلوگیری از انتشار این بیماری، تعویض به موقع خاک گربه است. دقت داشته باشید که همچنان ممکن است ظرف خاک گربه به این انگل آلوده باشد؛ پس تا جای ممکن در دوران بارداری از تعویض خاک یا تمیز کردن ظرف خاک گربه خودداری کنید.
خبر خوب این است که اگر قبلا به بیماری توکسوپلاسما مبتلا شدهاید، دیگر به این بیماری مبتلا نمیشوید. اگر هم فکر میکنید که در معرض آلوده شدن به این انگل قرار گرفتهاید میتوانید به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات لازم را انجام داده و از وضعیت سلامتی خود مطمئن شوید. اما اگر تا امروز به این بیماری مبتلا نشده باشیم چه؟ یعنی باید برای چندین ماه از گربههای خود دوری کنیم؟
برای پاسخ به این سوال باید نگاهی به چگونگی انتقال انگل توکسوپلاسما از گربه به انسان بیندازیم. این انگل فقط در گربههایی که خارج از خانه زندگی میکنند و طعمههایی مثل موش و سایر جوندگان را شکار میکنند، دیده میشود. در نتیجه اگر گربهای داشته باشیم که درون خانه زندگی کرده، با حیوانات خارجی تماس نداشته و تغذیه مناسبی دارد، احتمال ابتلا به توکسوپلاسموز بسیار کم است.
اما اگر گربه شما، مدام از خانه خارج شده و شکار میکند، باید کمی احتیاط کنید. چرا که در صورت تماس با مدفوع گربه، احتمال انتقال بیماری وجود دارد. البته باید این نکته را در نظر بگیریم که برای انتقال بیماری، مدفوع گربه باید توسط انسان بلعیده شود که چنین چیزی بسیار بعید است. در نتیجه میتوان گفت نگهداری از گربههای خانگی که تحت نظر ما تغذیه میکنند و از هر گونه آلودگی دور هستند برای زنان باردار خطری ندارد. اما برای جلوگیری از هر گونه مشکلی همواره باید توجه ویژهای به رعایت نکات بهداشتی داشته باشیم:
- تا جای ممکن در دوران بارداری از تعویض خاک گربه خودداری کنید. اما اگر مجبور شدید این کار را انجام دهید حتما از دستکش استفاده کرده و در نهایت دستان خود را خوب بشویید.
- بهتر است خاک گربه را هر روز عوض کنیم تا مدفوع گربه حالت عفونی به خود نگیرد.
- در طول بارداری از تماس مستقیم با ماسه یا خاک خودداری کنید. وقتی قصد دارید به گلها و گیاهان خود رسیدگی کنید حتما دستکش بپوشید. ممکن است مقداری از مدفوع آلوده یک گربه در باغچه یا خاک گلدانهای شما وجود داشته باشد. بعد از این که کارتان تمام شد، دستهای خود را با آب و صابون بشویید.
- در دوران بارداری از بازی کردن با گربههای خیابانی خودداری کنید. گربههای خیابانی بیشتر از حیوانات خانگی در معرض انگل توکسوپلاسموز قرار دارند.
- در طول بارداری از خرید یا به سرپرستی گرفتن حیوانات خانگی جدید خودداری کنید. ممکن است حیوان تازهوارد در معرض ابتلا به این بیماری بوده باشد.
- خوردن گوشت خام میتواند باعث انتقال این انگل به گربهها شود. به هیچ وجه از گوشت خام برای تغذیه گربه خود استفاده نکنید. استفاده از غذاهای پخته شده و غذاهای تجاری از ابتلای گربهها به این بیماری جلوگیری میکند.
- از مصرف گوشت خام یا نیمپز، به خصوص گوشت بز، خوک، گوزن و… خودداری کنید. گوشت را باید تا دمای داخلی 160 درجه فارنهایت بپزید و سپس میل نمایید.
- میوهها و سبزیجات را به خوبی بشویید. یکی از شایعترین راههای انتقال توکسوپلاسما مصرف مواد غذایی آلوده است.
- در دوران بارداری از مصرف شیر و لبنیات غیرپاستوریزه پرهیز کنید.
نتیجه:
اگر از حیوان خانگی نگهداری میکنید، باید نکات بهداشتی را رعایت کنید؛ چراکه امکان انتقال بیماری میان انسان و حیوانات وجود دارد. دررابطهبا نازایی با موی گربه نیز دانستیم که این شایعه پیرامون انگلی است که میتواند باعث سقطجنین شود. راه انتقال عفونت از طریق مدفوع گربه را هم بررسی کردیم و نشان دادیم که چطور در شرایط بسیار نادری این بیماری از گربه به انسان منتقل میشود. اگرچه یکی از راههای مبتلا شدن به Toxoplasma gondii از طریق حیوانات است، اما در بیشتر واقع عامل عفونت از راههای دیگری وارد بدن انسان میشود